AYAK CERRAHİSİ

Ayak başparmağı küçük parmaklara doğru eğilir ve ayağın 1.parmağın tabanında  iç tarafında sert bir yumru ortaya çıkar. Kalıtsal olması büyük ihtimaldir ancak çocuklarınızda kesin olacağı anlamına gelmez. Kadınlarda erkeklerden daha yaygındırlar.Baş parmağınızı sıkan veya düzgün olmayan  ya da aşırı yüksek bir topuğa sahip olan ayakkabılar, kişilerde deformiteyi daha da kötüleştirebilir.

    Asıl sorun genellikle ayakkabının kemik çıkıntısı üzerindeki baskısıdır, bu da rahatsızlığa veya acıya neden olur. Baş parmak bazen o kadar fazla eğilir ki, ikinci ayak parmağı ittirerek rahat ayakkabı giyimine engel olur. Ayrıca, ayak parmağın içe eğilimi ayak yük merkezini bozarak metatarsalji denen başka bir patalojı olusturur.  Sonunda deforme olmuş eklemde artrit gelişir.

Geniş, iyi ayakkabılar giymeleri ve ayaklarının şekline uyum sağlamaları için zaman vermeleri durumunda, hastalık uzun süre  birçok insanda oldukça rahattır. Basit önlemler sizi rahatlatmazsa, operasyon düşünülür.Deformitenin ciddiyetine, ayağınızın şekline ve artritin baş parmağı ekleminde gelişip gelişmediğine bağlı olarak, çok sayıda farklı ameliyatlar vardır. Ayak ve ayak bileği cerrahisinde uzmanlaşmış bir ortopedi cerrahı ayağınız için en iyi ameliyat konusunda size tavsiyede bulunabilir.Basit eğilmelerde yumuşak doku düzeltilmesi ileri vakalarda ise  kemık düzeltme yapılmaktadır

Eğrilik  düzeltilmesi olan kişilerin% 85’i sonuçlardan memnun olduğunu görmekteyiz.

Ayak baş parmağın kireçlenmesi nedeniyle erişkinlerde eklem hareket kaybı ile karakterize bir durumdur. Eski travma ve tekrarlayan mikrotravma kireçlenmeyi arttırır.

Ayak baş parmak ekleminde  ağrı ve baş parmağın kıvrılmasında zorluk ve eklem üstünde şişlik ile karekterizedir.Şişliğe  bağlı ayakkabı irritasyonu ve dorsal kutanöz sinir sıkışması paresteziye yol açabilir.

Tanıda ilk olarak röntgen yeterlidir.Tedavide ilk olarak ağrı kesiciler,rahat geniş ayakkabılar  ve ortezler kullanılır.Bu tadaviye yanıt vermezse eklem debridmanı ve sinovektomi, Dorsal cheilectomy ,kemık rezeksiyonları , Keller Prosedürü (rezeksiyon artroplastisi) ,eklem artroplastisi ve en son olarak eklem artrodez düşünülür.

Ben cerrahi olarak rezeksiyon artroplasti tercih etmekteyim.Burada eklem dondurulması olmadan baş parmak hareketler korunmaktadır.Hasta ayrıca 3 hafta istırahat ateli çıktıktan sonra fizik tedaviye baslanıp şişliğe göre ayakkabı giyilmektedir.

Ayak 5. parmak  başının dışarı doğru eğilmesidir. Ergenlerde ve yetişkinlerde sık görülür

Kadınlarda 2-4kat  daha yaygındır.Sebebler çoğunlukla sıkı ayakkabılar giyiminr bağlıdır.Tanıda standart ve yük taşıyan grafiler çekilir. Tedavide ağrı kesiciler ve rahat geniş ayakkabılar ve slikon koruyucular önerilir.Şikayetler geçmezse operasyon düşünülür.Ameliyatta  ilk zamanda yan çıkıntının alınması ileri vakalarda kemik düzeltme  uygulanır.

Çekiç parmak , ayak parmağındaki orta ve son eklemlerde kıvrılmasına denir. Sonuçta  şiddetli baskıya ve ağrıya yol açabilir.Sertleşen bağlar ve tendonlar ayak parmağının aşağı doğru kıvrılmasına neden olur. Pençe ayak herhangi bir ayak parmağında oluşabilir. Ayak parmağının kıvrık olması parmağın üst kısmında ve  ayakkabının tabanında rahatsızlık vardır. Pençe ayak parmakları ayak eklemlerinin hareketliliğine göre sınıflandırılır. İki tip vardır – esnek ve sert. Esnek çekiç parmakta eklem hareket eder ve elle düzeltilebilir. Sert çekiç parmakta hareket çok sınırlıdır ve aşırı derecede ağrılı olabilir.

Tedavide geniş rahat ayakkabı seçilmelidir.Ayakkabı seçerken, ayak ön bölgesinin yüksek ve geniş olduğunda ayak tabanına yeterli miktarda yer bırakacak ve böylece ayak parmaklarına daha az sürtünme olacaktır. Diğer konservatif tedaviler arasında  çekiç parmak uçlarına ortez kullanımı ve ayak parmaklarına sürtünmeyi ortadan kaldırmak için yumuşatıcı kremler de önerilir. Son çare olarak, deformiteyi düzeltmek için ameliyat yapılabilir.

Operasyon çeşidi olarak kıvrılmayı tersine cevirmek için kas transferleri ,ileri vakalarda eklem artrodezi uygulanır.

Metatarsalji, ayağın metatarsal bölgesinde ağrılı bir ayak durumu için kullanılan genel bir terimdir . Genellikle  ağrı 2., 3 ve 4 metatarsal başların altında daha fazla izole edilir.

Hastalar ayak parmak tabanda  keskin ya da yanan ağrı hisseder.Bu ağrı özellikle sert bir yüzeyde çıplak ayakla yürürken daha da kötüleşen ve dinlendiğinde düzelir. Birkaç günden fazla süren ayak ağrısı olursa önce  ayakkabılarınızı ve aktivitelerinizi değiştirdikten sonra geçmezse, doktorunuzla konuşun.Yoğun iş veya etkinlik sonucunda , pes cavus gibi ayak deformitelerinde kilolu olmak, kötü ayakkabılar giymek ve  stres kırıkları sebebleri arasındadır.

Metatarsaljinin tedavisinde ilk adım, ağrının nedenini belirlemektir. Uygun olmayan ayakkabılar ağrının sebebi ise, ayakkabılar değiştirilmelidir.Basıncı azaltmak için  ve ayak ağrısını hafifletmek için metatarsal ped kullanılır.

Tedavide ayakta 3-4 tarak kemikleri arasında transvers bağ bölgesinde yapılan 2-3 cm lik kesi ile transvers ligamentin kesilerek sinirin serbestleştirilmesi yada kalınlaşmış olan sinir segmentinin çıkarılması işlemi yapılır.

Topuk ağrısına çoğu zaman plantar fasiit neden olur, bu durum bazen bir spur olduğunda topuk dikeni  olarak da adlandırılır. Topuk ağrısı aynı zamanda stres kırığı, tendinit, artrit, sinir irritasyonu veya nadiren bir kist gibi başka nedenlere de bağlı olabilir.Plantar fasiit, topuktan ayak parmaklarına uzanan doku bandının fasia iltihaplanmasıdır.

Plantar fasiitin en yaygın nedeni ayak şekil bozukluğudur.Ayak altındaki fasia asırı gerilim ve zorlanması ile (düz taban ,çukur ayak)ağrı oluşur.  Ayrıca sert, düz yüzeyler üzerinde destekleyici olmayan ayakkabılar giymek, plantar fasyada anormal bir yük oluşturur ve kişinin işi ayakta uzun saatler gerektirdiğinde özellikle belirgindir. Obezite ve aşırı kullanım da plantar fasiite katkıda bulunabilir.

Plantar fasiit belirtileri şunlardır: Topuğun altında ağrı , yürümekle artan ve ilk ayağa kalkışlarda  ağrı şiddetli olup sonra azalmaya başlar. ancak uzun süre ayakların üstünde durduktan sonra geri döner.Topuk ağrısı sebeblerini ayırt etmek için röntgen ve  diğer görüntüleme yöntemleri kullanılır.

Plantar fasiit tedavisinde  evde baldır kaslar için esneme egzersizleri verilir. Çıplak ayakla yürümekten ve aşırı aktiviteden  kaçının. Ağrılı bölgeye buz ve ağrı kesiciler verilir.Yürümeyi kolaylaştıran ayakkabı ve tabanlık önerilir.Bu tedaviler ile  geçmezse topuğa enjeksiyon tedavisi yapılır. Ödemi azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için kortikosteroid enjeksiyonları kullanılır.Bunu yanında PRP (kök hücre tedavisi) yapılır. Şiddetli ağrılarda gece ateli gibi sabitleyiciler kullanılır .Ayrıca fizik tedavi ve ESWT gibi yönlemler de rahatlama sağlamak için kullanılabilir.

Plantar fasiitli hastaların çoğu cerrahi olmayan tedaviye yanıt verse de, hastaların küçük bir yüzdesi ameliyat gerektirebilir.Birkaç aylık cerrahi olmayan tedaviden sonra, topuk ağrınız devam ederse, ameliyat düşünülecektir.

Ben kapalı olarak cerrahi yapmaktayım.Hasta kısa zamanda ayağa kalkmakta ve yara sorunları yaşanmamaktadır.Ameliyat başarısı %70-80 dir.

Haglund  deformitesi, topuk kemiğin arkasında kemik çıkıntı oluşmasından dolayı aşil tendonu sürtünür zamanla dejenerasyon ve ağrı gelişir. Bazen, bu şişlik ayakkabılardan kaynaklanan sürtünmeden kaynaklanır.

Tedavide önce konservatif yöntemler(istırahat ,buz,ağrı kesici,istırahat atelı veya ayakkabı içine konan silikon pedler )denenmelidir.Sonrasında PRP ve ESWT yapılabilir.Ameliyat konservatif önlemlere cevap vermeyen ağrı için yapılır.

Ameliyatın amacı  önce çıkıntıyı almaktır.Burada kapalı veya açık olarak yapmaktayız. Aşil tendonu dejenerasyona uğramışsa, prosedür doğrudan aşil tendonu da içerebilir.Anestezi için hasta ya uyur ya da bacak uyuşmasını sağlamak için belden spinal anestezi  olabilir. Aşil tendonuna bitişik topukta bir kesi yapılır ve belirgin kemik çıkarılır. Aşil tendonu dejeneratif ise, bu durumda genellikle insizyon orta hatta yapılır ve Aşil tendonu dejeneratif kısmı belirgin kemikle birlikte çıkarılır.

Aşil tendiniti en sık, antreman yoğunluğunu veya süresini arttıran koşucularda ortaya çıkar. Düzenli spor yapmayan ancak arada tenis ya da basketbol gibi spor yapan orta yaşlı insanlarda da yaygındır.

Aşil tendiniti ile ilişkili ağrı genellikle, koşu veya diğer spor aktivitelerden sonra bacağın arkasında veya topuk üstünde hafif bir ağrı olarak başlar. Uzun süreli koşu, merdiven tırmanma veya sprint sonrası daha şiddetli ağrı oluşabilir.Sabahları genellikle hafif aktivite sonrası geçen hassasiyet veya sertlik de yaşayabilirsiniz.

Aşil tendiniti genellikle erkeklerde görülür ve ileri yaşlarda daha sık görülür.Düz taban olma Obezite ve sıkı baldır kasları da tendon gerginliğini artırabilir.Kötü ayakkabılar giymek ve engebeli arazi koşulları yaralanma rizkini arttırır.Romatizmal hastalıklar ve florokinolon kullanımı tendınıt ile ilişkilidir.

Aşil tendiniti tendonun zayıflamasına neden olur ve bu da genellikle bir cerrahi onarım gerektiren bir yırtılmaya sebeb olabilir.

Aşil tendinitini önlemek için aktivitenizi kademeli olarak arttırın ve tendonlarınıza aşırı stres uygulayan aktivitelerden kaçının. Ayakkabılarınızı dikkatlice seçin. Egzersiz yaparken kullandığınız ayakkabılar topuğunuz için yeterli yastıklama sağlamalı ve Aşil tendonundaki gerilimi azaltmaya yardımcı olmak için sağlam bir kemer desteğine sahip olmalıdır. Yıpranmış ayakkabılarınızı değiştirin. Spor öncesi ve sonrası germe egzersizleri  antreman programında olmalıdır.

Tanı muayene ve anamnezi destekleyen röntgen ve MRI sonucunda konur.Tedavide önce istırahat ,buz ,ağrı kesiciler, destek ayak bilekliği veya istirahat atelleri kullanımı vardır.Sonra fizik tedavi ile güçlendirme ,ESWT uygulanması ve PRP (kök hücre) enjeksiyonu yapılır.Geçmezse operasyon kararı verilir.

Aşil tendinozu için iki ana operasyon tipi vardır ; dış kılıfın (paratenon) soyulması ve tendonun içine uzunlamasına insizyonlar (debridman olarak bilinir) veya tendonun hastalıklı  kısımlarının eksizyonudur., Eksizyon sonrası defektler için allogreft ya da daha yaygın olarak fleksör hallusis longus tendon kullanılar. Debridman vakaları için küçük bir insizyon kullanılabilir

Aşil tendonu, baldır  kaslarını topuk kemiğine bağlayan güçlü bir tendondur. Hastalar aniden gelişen ,arkadan tekme gelmiş hissi ile bacakta ses duyarlar ve Topuğa yakın, muhtemelen şiddetli ve şişlik de eşlik eder.Sonrada yürüme güçlüğü olur.

Kopma genellikle topuk kemiğine 5-6 cm  içinde yer alan tendon bölümünde meydana gelir. Bu bölüm, kan akışının zayıf olması nedeniyle kopmaya eğilimlidir.. Aşil tendonu en çok  30 ila 40 yaş aralığında sıktır ve tendon rüptürü erkeklerde görülme olasılığı kadınlara göre beş kat daha fazladır.Daha önceden steroid injeksiyonu ve bazı antibiyotikler fluorokinolon antibiyotikler gibi aşil tendon rüptürü riskini artırır.Obez olanlarda daha sıktır.

Aşil tendonu rüptüründen  korunmak için düzenli egzersiz yapın ve yüksek enerjili sporlardan kaçının.

Fizik muayenede doktorunuz baldırınızda  hassasiyet ve şişlik bakılacaktır ve tendon  tam yırtılmışsa ayak bileği arkasında boşluk hissedebilir.Tanı doğruluğu açısından ultrason veya MRI taraması isteyebilir.

Parsiyel yırtıkta istirahat ve atel kullanımı 3-4 hafta süresince yapılır.Cerrahi olmayan bir yaklaşım re-rüptür olasılığınızı artırabilir ve iyileşme daha uzun sürebilir,Tam kat yırtıkta operasyon ile tendon uçları dikilir.Cerrahi onarımdan sonra rüptür riski yüzde 5’ten azdır.

Ameliyat sonrası 4-6 hafta uzun bacak alçı sonrasında egzersiz başlanır yük verme 6-8 hafta sonra başlar.Ortalama hasta 2-3 ay içinde günlük hayata dönebilir.

Ayak bileği iç tarafındaki tendonlardan birinde meydana gelen bir problemdir.Posterior  tibial tendon ayak arkasından gelip ayak bileği iç çıkıntısı altından geçerek ayak iç tarafına yapışır. Tendonun ayak bileği iç kısmının altından geçiş bölgesi  travma sonucu kolaylıkla yaralanacak tendonun en zayıf bölgesidir.

      Tedavi edilmediğinde, posterior tibial tendinit aşamalı olarak erişkinde edinilmiş düz taban  deformitesi adı verilen bir probleme ilerleyebilir.

En sık olarak, posterior tibial tendinitli hastalar, ayak ve ayak bileği iç kısmında  ağrıdan şikayet ederler ve yürüyüşle ilişkili problemler yaşarlar. Birçok hasta son zamanlarda herhangi bir yaralanma geçirmemiş olmasına rağmen, ayak bileği burkulması geçirdiğini bildirmiştir .

Posterior tibial tendinit tanısı sıklıkla fizik muayene ile konur. Hastalar posterior tibial tendon boyunca hassas ve şişlik gösterirler. Ayrıca  posterior tibial tendinitli hastalarda iç taraftaki ayak parmaklarında durma yetersizliği olabilir.

Muayene belirsiz olduğunda  kemık patojı için Xray , bağ yapısını görmek için MRG istenmelidir.

Posterior tibial tendon yetmezliğinin erken evresinde  tendon boyunca ağrı ve şişlik görülebilir. Ayak tamamen normal görünebilir, Durum ilerledikçe, ayağın arkası çökmeye başlar. Ayağın kemeri düzeltilebilirken, insanlar ayağa kalktıklarında iç kısmı boyunca ayak  düz görünürler.Sonraki evrede ayak kolayca düzeltilemez, sert bir düztaban deformitesi denen bir durum gelişir .Son evrede sadece ayak değil, ayak bileği eklemi de duruma dahil olur.

Tedavide  posterior tibial tendinitin ilk tedavisi, iyileşmeye izin vermek için tendonun dinlendirilmesidir. Yürürken tabanlık ve özel yürüyüş ayakkabıları kullanılır.Ödem için ağrı kesiciler kullanılır.ESWT ve prp yapılabilir.

Posterior tibial tendinitin erken dönemlerinde, debridman adı verilen inflamasyonu temizlemek için bir prosedür yapılabilir. İleri evrelerde kemık osteotomi yanında tendon transferleri yapılabilir.İleri vakalarda  ayağın kemeri sertleştiğinde tercih edilen tedavi füzyon prosedürüdür .

Ayağın altında normalde olan eğimin aşırı artması ile  olan ayak şekil bozukluğudur.Çoğu durumda, nedeni bilinmemektedir. Diğer durumlarda, neden bir sinir hastalığı, kas hastalığı  veya yaralanmadır. Tedavide ayağın altına destek için uygun tabanlık kullanılır. İleri şekil bozukluğunda ve ağrıda operasyon önerilir.Ameliyatın temel amacı, ağrıyı azaltmak ve işlevi iyileştirmektir.

Çukur ayağının düzeltilmesi ile ilgili cerrahi prosedürler çeşitlidir. Kemik deformitesinin düzeltilmesi veya  kas dengesizliği için tendon transferleri yapılır. . Amaç, hem iç hem de dış kenarlarda eşit ağırlık dağıtan bir ayak sağlamaktır.  

Yumuşak doku ameliyatı ; çukur ayak dış yan kasların ,baldır kasın,ayağın altındaki fasianın  aşırı gerginliği için gevşetme yapılır.Bazı kasların ve tendonların gereğinden çok fazla çekmesi ile ayakta dengesizlık olusur.. Bu durumlarda, güçlü olan tendonu zayıf olan bölgeye transfer yapılır.Ayaktaki deformitenin düzeltilmesi, tek başına yumuşak doku prosedürleriyle mümkün olmayabilir. Bu durumlarda bir veya daha fazla kemik kesimi (osteotomi) gerekebilir.

Düz taban ayak eğiminin olmadığı ve ayağın yere yapışması durumudur.Genellikle ilk yıllarda ağrısız bir durum  yıllar geçtıkçe eklemler bozuldukça ağrı artmaya başlar.Düz taban sadece ayakta ağrı yapmaz ayak bileği ve dizde yüklenme değişikliğine bağlı olarak diğer bölgeleri de bozar.

Ağrınız yoksa, düz taban olmak  genellikle tedavi gerektirmez.Bebekler ve küçük çocuklarda 2  yaşına kadar düz ayak normaldir, çünkü ayağın kemeri henüz gelişmemiştir. Çoğu insanın kemeri çocukluk boyunca gelişir, ancak bazı insanlarda asla gelişmez.İleri yaşlarda gelişen düz taban da şişmanlık,  ayak yaralanmaları ,romatizma hastalıkları, diabet gibi etken faktörleri vardır.

Tedavide ayak ağrılı ise, ayak kemer destekleri,destekleyici ayakkabılar ,aşil tendonu gerginliği varsa egzersizler yardımcı olabilir.Cerrahi olarak tendon transferi ,kemık osteotomıleri ve  ileri vakalarda artrodez yapılır.Hastalar ameliyat sonrası Bacak bir atele alınacak ve ilk iki hafta boyunca  ayak yüksek tutulmalıdır.Hastaların ameliyattan sonra altı ila sekiz hafta boyunca düzeltilmiş ayağa herhangi bir ağırlık vermemesi  önemlidir. Hastalar sekiz haftada basmaya başlayabilir ve genellikle 10 ila 12 hafta arasında tam yüke başlayabilirler.